Καρκίνος Θυρεοειδούς: Όταν η ιατρική τεχνολογία «βλέπει» πριν εμφανιστούν συμπτώματα

Γράφει ο:
Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD
Χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών
Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ
ΤΗΛ 210 7487318 και 6977068223
Email: georgesakorafas@yahoo.com
http://www.gsakorafas.gr

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά τον τρόπο διάγνωσης του καρκίνου του θυρεοειδούς και αυτό κυρίως οφείλεται στις σημαντικές προόδους της ιατρικής τεχνολογίας.

Ιστορική αναδρομή

Παλαιότερα οι ασθενείς με καρκίνο θυρεοειδούς εμφανίζονταν όταν είχαν πλέον εμφανιστεί συμπτώματα. Σε αυτή την περίπτωση ο καρκίνος θυρεοειδούς ήταν ήδη μία ‘συμπτωματική νόσος’. Η εμφάνιση συμπτωμάτων βέβαια σήμαινε ότι ο καρκίνος ήταν ήδη σε προχωρημένα στάδια έτσι ώστε να συνοδεύεται από κλινικά συμπτώματα.

Διαβάστε επίσης: Χωρίς Γουόκαπ στο Eurobasket η Εθνική – Τι ισχύει με Αντετοκούνμπο, Σλούκα και Ντόρσεϊ

Τέτοια συμπτώματα ήταν:

• Δυσκολία στην αναπνοή – λόγω πίεσης ή διήθησης της τραχείας από τον καρκίνο («επέκτασης» δηλαδή του καρκίνου στην τραχεία)
• Δυσκολία στην κατάποση – λόγω πίεσης ή διήθησης του οισοφάγου από τον καρκίνο
• Αίσθημα πνιγμονής
• Ψηλαφητοί λεμφαδένες στον τράχηλο
• Μεγάλη σκληρή μάζα καθηλωμένη στους γύρω ιστούς
• Βήχας
• Βραχνάδα κλπ.

Τα διαθέσιμα διαγνωστικά μέτρα στο παρελθόν ήταν πενιχρά. Το γεγονός αυτό – σε συνδυασμό με την δυσκολία πρόσβασης του πληθυσμού σε εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας – είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση των ασθενών με καρκίνο θυρεοειδούς σε προχωρημένα στάδια της νόσου, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Ο όρος «προχωρημένα στάδια της νόσου» αναφέρεται κυρίως στην επέκταση του καρκίνου στην περιοχή του τραχήλου, είτε με σταδιακή αύξηση του μεγέθους του καρκίνου (πρωτοπαθούς εστίας στον θυρεοειδή) είτε με την εμφάνιση μεταστάσεων στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Οι μεταστάσεις σε μακρινά όργανα (όπως οστά, ήπαρ, πνεύμονες κ.λπ.) μπορούσαν να παρατηρηθούν σπανιότερα, πιο συχνά εντούτοις σε σχέση με το σήμερα.

Ένα βασικό διαγνωστικό απεικονιστικό «εργαλείο» στο παρελθόν ήταν το σπινθηρογράφημα. Η βασική διάκριση των όζων θυρεοειδούς (που είναι η συνηθέστερη μορφή με την οποία παρουσιάζεται ο καρκίνος θυρεοειδούς) ήταν σε θερμούς και σε ψυχρούς όζους. Οι θερμοί όζοι σπάνια (< 3 %) ήταν «κακοήθεις» σε αντίθεση με τους ψυχρούς όζους που ήταν πολύ πιο πιθανό να υποκρύπτουν καρκίνο θυρεοειδούς (20 – 25 %).

Το σπινθηρογράφημα εντούτοις είχε αρκετούς περιορισμούς όσον αφορά την διαγνωστική του ακρίβεια. Για παράδειγμα, ένας ψυχρός όζος θα μπορούσε να είναι κυστικός, που συνδυάζεται με μικρή σχετικά πιθανότητα κακοήθειας. Επίσης δεν είναι δυνατή η ακριβής μέτρηση των διαστάσεών του και η αξιολόγηση του βαθμού επέκτασης του καρκίνου στον τράχηλο (η λεγόμενη σταδιοποίηση).

Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD

Τι ισχύει σήμερα

Από τα παλαιότερα εκείνα χρόνια (που δεν απέχουν και πολύ από το σήμερα) έχουν σημειωθεί τεράστιες εξελίξεις στην ιατρική που έχουν επηρεάσει σημαντικά την διαγνωστική ακρίβεια και την θεραπευτική αντιμετώπιση ποικίλων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου θυρεοειδούς.

Υπερηχογράφημα

Μία βασική εξέλιξη ήταν η εισαγωγή – στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’80 – στην κλινική πράξη του υπερηχογραφήματος.

To υπερηχογράφημα σήμερα έχει αντικαταστήσει σχεδόν ολοκληρωτικά το  σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς στη διερεύνηση των παθήσεων του θυρεοειδούς και κυρίως των όζων θυρεοειδούς (που όπως αναφέρθηκε παραπάνω αποτελούν την συνηθέστερη παρουσίαση των όζων του θυρεοειδούς).

Σήμερα, με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας είναι δυνατή η ανίχνευση εξαιρετικά μικρών όζων, διαμέτρου λίγων μόνο χιλιοστών. Και η αξία του υπερηχογραφήματος δεν περιορίζεται μόνο στην μεγάλη του διακριτική ικανότητα αλλά προσφέρει και πολλές επιπλέον κρίσιμης σημασίας πληροφορίες κάποιες από τις οποίες αναλύονται στη συνέχεια.

Υπερηχογραφικοί χαρακτήρες των όζων

Υπάρχουν κάποια υπερηχογραφικά ευρήματα στους όζους θυρεοειδούς που συνδυάζονται με αυξημένη πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος σε έναν όζο θυρεοειδούς, όπως:

• Μικροαποτιτανώσεις
• Κάθετος προσανατολισμός
• Αυξημένη εσωτερική αγγείωση
• Ανώμαλα όρια
• Εξωθυρεοειδική επέκταση
• Παρουσία ύποπτων ή παθολογικών λεμφαδένων κλπ.

Σταδιοποίηση του καρκίνου

Με τον όρο «σταδιοποίηση του καρκίνου θυρεοειδούς» εννοούμε τον προσδιορισμό του βαθμού επέκτασης της νόσου, σε πόσο δηλαδή προχωρημένο (ή αρχικό) στάδιο βρίσκεται. Με το υπερηχογράφημα μπορεί να έχουμε αρκετές εν προκειμένω πληροφορίες, όπως:

• Διήθηση κάψας θυρεοειδούς
• Επέκταση του καρκίνου εκτός των ορίων του θυρεοειδούς (εξωθυρεοειδική επέκταση)
• Διασπορά του καρκίνου στους λεμφαδένες του τραχήλου κλπ.

Όταν υπάρχει διασπορά του καρκίνου θυρεοειδούς στους λεμφαδένες του τραχήλου, μία άλλη ζωτικής σημασίας εφαρμογή του υπερηχογραφήματος είναι η λεγόμενη χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η αναλυτική αναφορά του αριθμού, της ακριβούς θέσης και των διαστάσεων των λεμφαδένων στον τράχηλο που θεωρούνται ύποπτοι για μετάσταση ή παθολογικοί. Η πληροφορία αυτή είναι καθοριστικής σημασίας για την επιλογή της σωστής χειρουργικής επέμβασης, για το αν δηλαδή θα γίνει αφαίρεση μόνο του θυρεοειδούς (ολική θυρεοειδεκτομή) ή αν -μαζί με την θυρεοειδεκτομή – γίνει και ταυτόχρονος λεμφαδενικός καθαρισμός του τραχήλου, αφαίρεση δηλαδή και των προσβεβλημένων από την νόσο τραχηλικών λεμφαδένων.

Παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA)

H FNA είναι μία άλλη κρίσιμη παράμετρος στην διαχείριση των ασθενών με πιθανό καρκίνο θυρεοειδούς. Στην παραμικρή υποψία καρκίνου θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται FNA του ύποπτου όζου, υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Το υλικό που λαμβάνεται αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση με βάση την οποία μπορεί να δημιουργηθεί υπόνοια ή να τεθεί η διάγνωση του καρκίνου θυρεοειδούς.

Μοριακός έλεγχος

Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα μοριακού ελέγχου με βάση τα αποτελέσματα του οποίου μπορεί να ενισχυθεί ή να απομακρυνθεί η πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς σε έναν όζο.

H διαγνωστική διερεύνηση των ασθενών με καρκίνο θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων γιατρών, στην οποία κεντρικό ρόλο κατέχει ο εξειδικευμένος χειρουργός θυρεοειδούς.