Εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία: Η Ευρώπη δεν έχει λύσεις – Πολλά λόγια, λίγα έργα

Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να πιέζει την Ουκρανία να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ειρήνης με τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο να επιτευχθεί. Οι σύμμαχοι του Κιέβου μιλούν πολύ εύκολα για εγγυήσεις ασφαλείας –ακόμη και ο Αμερικανός πρόεδρος– αλλά επί της ουσίας δεν έχουν να προσφέρουν πολλά. Επιπλέον, όπως ξεκαθάρισε και το Κρεμλίνο, αυτό το ζήτημα δεν μπορεί να συζητιέται απουσία της Ρωσίας.

Το Κίεβο έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να δεχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία, αν υπάρχει κίνδυνος σε κάποιο διάστημα να βρεθεί ξανά υπό επίθεση. Χρειάζονται, έχει πει ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ακλόνητες εγγυήσεις ασφαλείας.

Διαβάστε επίσης: Ρεάλ Μαδρίτης – Οσασούνα 1-0: Λυτρωτής Εμπαπέ και με το… δεξί η «Βασίλισσα» στο νέο πρωτάθλημα

Συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στο Βατικανό

Οι υποσχέσεις Τραμπ και ο «συνασπισμός των προθύμων»

Όπως επισημαίνει και το Politico, ο Αμερικανός πρόεδρος στην Ουάσιγκτον δήλωσε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η Ουκρανία θα έχει προστασία, αντίστοιχη αυτής που παρέχει το Άρθρο 5 της συμφωνίας του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, παρέλειψε να δώσει λεπτομέρειες. Και μία μέρα μετά, επανέλαβε ότι δεν θα βρεθούν Αμερικανοί στρατιώτες στο έδαφος της Ουκρανίας, αλλά οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν «με άλλους τρόπους».

Οι Δυτικοί σύμμαχοι ανακοίνωσαν ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, ηγείται επιτροπής με Ουκρανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους για να διαμορφώσουν εγγυήσεις ασφαλείας. Σύμφωνα με τον Κιρ Στάρμερ, θα προετοιμαστούν επίσης «για την ανάπτυξη μιας δύναμης εφαρμογής τους», σε περίπτωση τερματισμού των εχθροπραξιών».

Αλλά οι εγγυήσεις ασφαλείας είναι μια εξίσωση την οποία οι σύμμαχοι του Κιέβου δεν έχουν λύσει εδώ και τρία χρόνια.

Άρθρο 5

Τα αίτια πολλά και, κυρίως, ουσιαστικά. Αυτό που ζητά η Ουκρανία είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Έτσι εξασφάλιζε την προστασία του Άρθρου 5. Δηλαδή, τη στρατιωτική κινητοποίηση της Συμμαχίας σε περίπτωση επίθεσης. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ, όμως, έχει ρητά και άρρητα αποκλειστεί. Το είπε ο Μαρκ Ρούτε, το ξεκαθάρισε ο Ντόναλντ Τραμπ, υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες που δεν το θέλουν.

Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολιν Λίβιτ /  REUTERS/Al Drago

Στην περίπτωση δε, που αποφασιστεί η αποστολή μιας «ειρηνευτικής δύναμης» ή «εγγυητικής δύναμης», γεννιούνται άλλα ερωτήματα. Όπως, ποιος θα στείλει στρατό, υπό ποιους όρους, και τι θα γίνει σε περίπτωση επίθεσης στην Ουκρανία από τη Ρωσία.

Η Ουάσιγκτον έχει αποκλείσει αποστολή στρατιωτών. Ο Ντόναλντ Τραμπ άφησε την ευθύνη στους Ευρωπαίους. «Η Γαλλία και η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο. Θέλουν να έχουν, ξέρετε, δυνάμεις στο έδαφος», είπε στο Fox. Και ο Γάλλος πρόεδρος το επιβεβαίωσε, μιλώντας για βρετανικές, γαλλικές, γερμανικές, τουρκικές και άλλες «δυνάμεις εφαρμογής» της συμφωνίας. Που, όπως είπε στη γαλλική τηλεόραση, θα επιχειρούν «στον αέρα, στη θάλασσα και στην ξηρά».

Αλλά όσο δεν ορίζονται οι «εγγυήσεις ασφαλείας», τα κρίσιμα ερωτήματα παραμένουν. Ευρωπαίος αξιωματούχος ασφαλείας προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε δύναμη θα χρειαζόταν «εντολή μάχης» τουλάχιστον για να αμυνθεί σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία. Και πως μια τέτοια αποστολή δεν θα ήταν υπεύθυνη για την επιβολή της ειρήνης, η οποία θα παραμείνει δουλειά του ουκρανικού στρατού. Ο ορισμός της ασάφειας.

Αδύναμοι ηγέτες

Η δήλωση του Σεργκέι Λαβρόφ περί «αδεξιότητας» των Ευρωπαίων συμμάχων της Ουκρανίας είναι μάλλον επιεικής, μπροστά σε μια άλλη, διπλωμάτη της ΕΕ που μίλησε -ανωνύμως- στο Politico.

«Αν κάποιος λάβει υπόψη πόσο πολιτικά αδύναμοι είναι ο Μακρόν και ο Στάρμερ, δεν είναι εύκολο να δει πώς θα πάει αυτό το σχέδιο», είπε. «Δεν είναι εύκολη οικονομική περίοδος». Οι ηγέτες Γαλλίας και Βρετανίας θέλουν να διαδραματίσουν ρόλο στη διεθνή σκηνή, αλλά τα πολιτικά και οικονομικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν στις χώρες τους δεν επιτρέπουν μεγάλη αισιοδοξία.

Σεργκέι Λαβρόφ

Επίσης η Γερμανία δεν μπορεί να στείλει στρατό χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου. Επιπλέον, η αριθμητική δύναμη του γερμανικού στρατού είναι μικρή.

Όσο για την Τουρκία, με τον μεγάλο στρατό και την εμπειρία της στη Μαύρη Θάλασσα, τα πράγματα είναι πολιτικά μπερδεμένα. Ελλάδα και Κύπρος θα προβάλουν αντιρρήσεις αν πρόκειται να χρηματοδοτηθεί η αποστολή από την ΕΕ.

Γιατί δεν μπορεί η Πολωνία

Η Βαρσοβία έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να συμβάλει στις εγγυήσεις ασφαλείας, αλλά σε επίπεδο επιμελητείας. Αν και διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό της ΕΕ, αποκλείει την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Πολωνός αξιωματούχος εξήγησε ότι επειδή η χώρα «έχει σύνορα με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, δεν μπορεί να αποδυναμώσει τις δυνάμεις που απαιτούνται για την αποτροπή ενδεχόμενης επίθεσης».

Η Ρώμη, από την πλευρά της, διαφωνεί με την αποστολή στρατευμάτων. Η Τζόρτζια Μελόνι δεν θα ήθελε να δει εμπλοκή σε πόλεμο με τη Ρωσία. «Αν σκοτωθεί στρατιώτης μας, θα προσποιηθούμε ότι δεν έγινε τίποτα ή θα αντιδράσουμε; Γιατί αν αντιδράσουμε, είναι προφανές ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενεργοποιήσει τη ρήτρα του Άρθρου 5», φέρεται να είπε.

Το «όχι» της Μόσχας και η δήλωση Λαβρόφ

Πέρα από όλα αυτά υπάρχει και μια «λεπτομέρεια», που όλοι αφήνουν στην άκρη. Ανεξάρτητα από όσα λέει ο Ντόναλντ Τραμπ, η Ρωσία είναι κατηγορηματικά αντίθετη με την ανάπτυξη στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Το είπε η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών:

«Επαναλαμβάνουμε τη μακροχρόνια θέση μας να απορρίπτουμε κατηγορηματικά οποιοδήποτε σενάριο που αφορά την ανάπτυξη στρατιωτικών αποσπασμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, καθώς αυτό ενέχει τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης με απρόβλεπτες συνέπειες».

Φρίντριχ Μερτς και Βολοντίμιρ Ζελένσκι / JOHN MACDOUGALL/Pool via REUTERS

Και ο Σεργκέι Λαβρόφ είπε ότι η Ρωσία τάσσεται υπέρ του να δοθούν αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Αλλά επέμεινε ότι αυτές θα πρέπει να καθοριστούν με τη Μόσχα το τραπέζι των συζητήσεων. «Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με το γεγονός ότι τώρα προτείνεται να επιλυθούν ζητήματα ασφάλειας, συλλογικής ασφάλειας, χωρίς τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αυτό δεν θα λειτουργήσει», δήλωσε.

Ανησυχητικά παραδείγματα

Επιπλέον υπάρχει και ένα κακό παρελθόν. Η Ουκρανία έχει πληρώσει ακριβά υποσχέσεις, που αποδεικνύονται τελικά χωρίς αντίκρισμα.

Το 1994, ΗΠΑ και Βρετανία δεσμεύθηκαν στις εγγυήσεις ασφαλείας που προέβλεπε το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, με αντάλλαγμα η Ουκρανία να εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Αλλά όταν ήρθε ώρα, όταν η Ρωσία παραβίαζε τις συμφωνίες, π.χ. με την κατάληψη της Κριμαίας, δεν ανταποκρίθηκαν.

Κι ύστερα, όπως είπε Πολωνός διπλωμάτης στο Politico, ίσως όλη αυτή η συζήτηση να είναι άνευ αντικειμένου. Γιατί οι μάχες συνεχίζονται. Και γιατί οι ΗΠΑ δείχνουν να στρέφονται προς το μέρος της Ρωσίας, ενώ οι Ευρωπαίοι στηρίζουν το Κίεβο.