«Αυθάδης, σέξι, ανεξάρτητη!»: Η προγιαγιά της Barbie ήταν ένα call girl από τη Γερμανία

Η Barbie, η διάσημη ξανθιά κούκλα που γέμισε τα παιδικά δωμάτια σε όλο τον κόσμο, γεννήθηκε το 1959 ως προϊόν της Mattel. Στα μάτια εκατομμυρίων κοριτσιών, έγινε το μέσο για να φανταστούν τη ζωή μιας ενήλικης γυναίκας — επιτυχημένης, όμορφης, πάντα κομψής. Ωστόσο, η ιστορία της, αποκαλύπτει μια περίεργη αντίφαση: η έμπνευσή της προήλθε από μια σεξουαλικοποιημένη φιγούρα με έναν και μόνο σκοπό: την τέρψη του ανδρικού βλέμματος.

Η αρχή αυτής της διαδρομής εντοπίζεται το 1952, στη Γερμανία. Ο σκιτσογράφος Ράινχαρντ Μπόιτιεν δημιούργησε για την ταμπλόιντ εφημερίδα Bild την «Lilli», ένα pin-up girl με γλώσσα που «σπάει κόκκαλα» και εμφάνιση που «κόβει την ανάσα».

Διαβάστε επίσης: «Πρόταση 3,5 εκατ. ευρώ από τον Ολυμπιακό στη Φορταλέζα για Μάνσα» (pic)

Σύμφωνα με τον εκδότη της Bild, Άξελ Σπρίνγκερ, η Lilli ήταν μια «αυθάδης γραμματέας», αναφέρει άρθρο του Deutsche Welle. Ωστόσο, διάφορες πηγές την ερμηνεύουν περισσότερο ως μια πολυτελή συνοδό ή escort.

Είτε ήταν γραμματέας είτε σεξεργάτρια , ένα είναι σίγουρο: η Lilli δεν προοριζόταν να είναι παιδικό παιχνίδι. Παρ’ όλα αυτά, η Bild την περιγράφει ακόμα και σήμερα ως «αυθάδη, σέξι, ανεξάρτητη!».

H Lilli γίνεται κούκλα

Η Lilli ήταν μια δυναμική, αυτάρκης γυναίκα, που ζούσε με τους δικούς της όρους — οικονομικά ανεξάρτητη, έξυπνη και τολμηρή. Ωστόσο, ο τρόπος που παρουσιαζόταν στα σκίτσα τόνιζε κυρίως την εξωτερική της εμφάνιση και την ικανότητά της να προσελκύει άνδρες, αφήνοντας συχνά στο περιθώριο την αυτονομία και την ευφυΐα της.

Τον Αύγουστο του 1955, η Lilli πήρε τη μορφή πλαστικής κούκλας, που πωλούνταν σε καπνοπωλεία και μπαρ ως ένα αστείο δώρο για ενήλικες άνδρες.

Η «δήλωση» ήταν ξεκάθαρη: Η Lilly δεν δημιουργήθηκε για να εκπροσωπεί τη γυναικεία εμπειρία, αλλά για να ενσαρκώσει μια ανδρική φαντασίωση. Και όμως, μέσα από την εμπορική στρατηγική της Mattel, αυτό το προϊόν επανασυσκευάστηκε και μεταφέρθηκε στα χέρια μικρών κοριτσιών, φορτωμένο με διαφορετικό — αλλά εξίσου περιοριστικό — συμβολικό βάρος.

Η γέννηση της Barbie

Η «στροφή» έγινε όταν η Ρουθ Χάντλερ, συνιδρύτρια της Mattel, είδε τη Lilli σε ένα ταξίδι της στην Ευρώπη το 1956. Η Χάντλερ πίστευε ότι τα κορίτσια χρειαζόταν ένα παιχνίδι που θα τους επέτρεπε να φανταστούν τον εαυτό τους ως ενήλικες, όχι μόνο ως μητέρες. Έτσι, συνεργάστηκε με την ομάδα σχεδιασμού της Mattel, μεταμορφώνοντας τη Lilli σε μια νέα φιγούρα: τη Barbie.

Αυτή η σύλληψη είχε μια χειραφετητική πτυχή: η Barbie μπορούσε να υποδυθεί επαγγελματίες, αθλήτριες, καλλιτέχνιδες. Η αισθητική της, όμως, αντλούσε ευθέως από την Lilli, με υπερβολικά λεπτή μέση, μακριά πόδια και πρόσωπο που «αντανακλούσε» τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής.

Η Mattel παρουσίασε την Barbie το 1959 στη Νέα Υόρκη. Η κούκλα έγινε αμέσως ανάρπαστη — και ταυτόχρονα, σημείο έντονης κριτικής. Από τα πρώτα χρόνια κυκλοφορίας της, φεμινίστριες υποστήριξαν ότι η Barbie προωθούσε μη ρεαλιστικά πρότυπα σώματος, συμβάλλοντας σε ανασφάλειες και διατροφικές διαταραχές. Οι υπερασπιστές της αντέτειναν ότι η Barbie ενσάρκωνε την ιδέα ότι οι γυναίκες μπορούν να είναι ό,τι θέλουν: γιατρός, αστροναύτης, πρόεδρος.

H Barbie Άνγκελα Μέρκελ

Το 1964, η Mattel αγόρασε τα δικαιώματα της Bild Lilli και σταμάτησε την παραγωγή της, εξασφαλίζοντας ότι η Barbie θα ήταν η μόνη τέτοια κούκλα στην αγορά. Έτσι, η ιστορία της αρχικής έμπνευσης σβήστηκε σταδιακά από τη συλλογική μνήμη, αφήνοντας χώρο για τον μύθο της Barbie ως αυθεντικής αμερικανικής δημιουργίας.

Παρά την κριτική που δέχτηκε κατά καιρούς για τις αναλογίες και τα πρότυπα ομορφιάς που προωθούσε, η Barbie παραμένει σύμβολο πολλαπλών αναγνώσεων: για κάποιους είναι απλώς ένα αγαπημένο παιχνίδι, ενώ για άλλους μια φιγούρα που ενθάρρυνε τα κορίτσια να φανταστούν τον εαυτό τους ανεξάρτητο και δημιουργικό.

Η Μπετίνα Ντόρφμαν παρουσιάζει κούκλες Barbie από τη συλλογή της στο Ντίσελντορφ, στις 2 Φεβρουαρίου 2009. Η Dorfmann διαθέτει περισσότερες από 6.000 κούκλες Barbie και έχει μία από τις μεγαλύτερες συλλογές στον κόσμο. REUTERS/Ina Fassbender (Γερμανία)

MUST READ

«Πρόταση 3,5 εκατ. ευρώ από τον Ολυμπιακό στη Φορταλέζα για Μάνσα» (pic)

Η διαδρομή από τη Lilli στην Barbie είναι μια ιστορία μεταμόρφωσης και αμφισημίας. Από μια σκιτσαρισμένη ηρωίδα που αντιπροσώπευε την αυτονομία και τη σιγουριά μιας γυναίκας της μεταπολεμικής Ευρώπης, σε μια κούκλα-παγκόσμιο φαινόμενο που έδωσε στα παιδιά τη δυνατότητα να παίξουν με την ιδέα του μέλλοντός τους. Παράλληλα, όμως, είναι και το παράδειγμα ενός προϊόντος που μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός αναπαραγωγής στερεοτύπων – μια υπενθύμιση ότι η πολιτιστική ισχύς δεν κρίνεται μόνο από την πρόθεση του δημιουργού, αλλά και από το πώς η κοινωνία επιλέγει να δει, να χρησιμοποιήσει και να αναπλάσει τα σύμβολά της.