Φασισμός και μόδα: Πώς η ακροδεξιά γίνεται trendy – «Προσέξτε το 88 και τα φλοράλ»

Ο φασισμός είναι (και πάλι) στη μόδα. Όμως, αφήστε πίσω τα παλιά σύμβολα, τις σβάστικες, τις κουκούλες, τα κοντά μαλλιά και τις στρατιωτικές αρβύλες των skinheads. Ο σύγχρονος εξτρεμισμός απέκτησε μια νέα αισθητική, πιο εκλεπτυσμένη και πιο διφορούμενη, με στόχο να ενσωματώσει το μήνυμά του στο ευρύ κοινό και να φτάσει μέχρι το κατάστημα της γειτονιάς σας.

Οι σημερινές ακροδεξιές στιλιστικές επιλογές είναι πιο ποικίλες και, κυρίως, πιο διακριτικές. Πέρα από τα μπλουζάκια με απροκάλυπτα ρατσιστικά μηνύματα, τα πόλο με κωδικοποιημένα σύμβολα χτίζουν μια κοινή ταυτότητα μεταξύ των μελών της ομάδας και σηματοδοτούν την υποστήριξη στη βία προς τους «πιστούς».

Διαβάστε επίσης: «Τραυματίες BC»: Η… 21η ομάδα της Euroleague (pics)

Παράλληλα, τα φορέματα σε στιλ tradwife (παραδοσιακής συζύγου) και οι κανόνες ομορφιάς που προωθούν συντηρητικά πρότυπα για την οικογένεια, αναδεικνύουν το ρούχο ως ένα ισχυρό εργαλείο για τη διάδοση των φασιστικών ιδεών, την προώθηση του αυταρχισμού και τη στρατολόγηση νέων μελών.

Η εργαλειοποίηση της μόδας από την άκρα δεξιά για την προώθηση ρητορικής μίσους δεν είναι καινούργια. Τα φασιστικά κινήματα είχαν ανέκαθεν κατανοήσει τη δύναμη της αισθητικής αναφέρει ο The Guardian.

Στην Ιταλία του 1920, ο Μπενίτο Μουσολίνι χρησιμοποίησε τα «μαύρα πουκάμισα» και τις φάσκες (fasces, ή δέσμες των ραβδούχων, fasces lictorii), το αρχαίο ρωμαϊκό έμβλημα εξουσίας που ήταν και το σύμβολο των κυρίως αρχόντων της Ρωμαϊκής Πολιτείας — για να χτίσει τη δύναμή του και το brand του.

Ο Γερμανός ενδυματολόγος Hugo Boss, μάλιστα, ήταν μέλος του ναζιστικού κόμματος και παρήγαγε τις στολές των παραστρατιωτικών SS και της Χιτλερικής Νεολαίας. Το μίσος είχε, έτσι, μία κομψή, εμφάνιση.

Στις ΗΠΑ, οι λευκές ρόμπες της Κου Κλουξ Κλαν και οι φλεγόμενοι σταυροί ήταν εδώ και καιρό σήματα κατατεθέντα της λευκής υπεροχής.

Αργότερα, τη δεκαετία του 1980, οι διάδοχοι των αρχικών φασιστών, οι skinheads, οικειοποιήθηκαν τα bomber jackets, τα ξυρισμένα κεφάλια και τις στρατιωτικές μπότες ως τη δική τους ξεχωριστή «στρατιωτικοποιημένη» κομψότητα.

«Φασιστική μόδα 3.0»

Τώρα η μόδα του νέου φασισμού έχει αλλάξει, φλερτάρει με το mainstream και γίνεται ακόμη πιο ύπουλη. Η αισθητική των σύγχρονων εξτρεμιστών έχει εύρος, υιοθετεί τάσεις από άλλες ομάδες και φυσικοποιείται.

Ειδικά μετά τη συγκέντρωση Unite the Right στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια το 2017, η «φασιομόδα» (ελέυθερη απόδοση του fascion, ενός όρου που προκύπτει από τη σύνθεση των λέξεων fashion [μόδα] και fascism [φασισμός], είναι πλέον διαθέσιμη στο ευρύ κοινό.

Οι ακροδεξιές ομάδες διαθέτουν τα δικά τους labels, υιοθετούν υπάρχοντα εμπορικά σήματα και πωλούν την πραμάτεια τους online μέσω πλατφορμών όπως το TikTok και το eBay.

Πολλά κομμάτια από τη μόδα του νέου φασισμού που κουβαλάει τοξική και γεμάτη δηλητήριο ιδεολογία στις ραφές και τα πατρόν της μπορούν να διαφύγουν της προσοχής μας -ειδικά αν δεν μας έχουν μάθει πώς αναγνωρίζεται.

Αντί για χοντροκομμένα συνθήματα μίσους, η άκρα δεξιά χρησιμοποιεί γλώσσα όπως «το αγαπημένο μου χρώμα είναι το λευκό» και «υπεράσπιση του πολιτισμού μας».

Αυτά τα ασαφή μηνύματα μπορούν να ερμηνευθούν με διαφορετικούς τρόπους, προσφέροντας μια εύλογη άρνηση (έστω και εύθραυστη, καθώς ποιοι είναι το «εμείς» και ποιος «πολιτισμός» είναι υπό πολιορκία;), με τη εθνικιστική ρητορική να αποτελεί διαχρονικά το αγαπημένο εργαλείο της Δεξιάς όταν θέλει να φλερτάρει με τα άκρα.

Τα κωδικοποιημένα οπτικά στοιχεία και οι αναφορές είναι καθοριστικής σημασίας για τη μετάδοση του μηνύματος σε εκείνους που ξέρουν να το διαβάσουν.

Η χρήση συγκεκριμένων γραμματοσειρών που συνδέονται με το ναζιστικό καθεστώς, ή εκείνων που μοιάζουν αχνά «γερμανικές» —με σκούρα, μυτερά γράμματα— βοηθά τις ομάδες να ενσωματώσουν την ιδεολογία τους σε φαινομενικά αθώα σλόγκαν ή οπτικές ενδείξεις.

Άλλοτε, οι αναφορές προέρχονται από άλλους πολιτισμούς ή υποκουλτούρες: οι σημερινοί αντιδραστικοί παραπέμπουν σε σκανδιναβικά σύμβολα και στην εικόνα της Βαλχάλα (Valhalla), ως νεύμα σε ένα φανταστικό παρελθόν μιας λευκής, υπερ-αρρενωπής Ευρώπης.

Ακόμη και gaming memes, όπως ο Βάτραχος Πέπε (Pepe the Frog), που έχει οικειοποιηθεί η alt-right για να επικοινωνήσει ρατσιστική προπαγάνδα, εμφανίζονται σε ρούχα ενώ, ορισμένες φορές, τα μηνύματα είναι ακόμα πιο κρυπτικά.

«Όχι πια στο περιθώριο»

Ένα μπλουζάκι σε έναν αγώνα των Nationals με τον αριθμό 88 και τη λέξη «εθνικιστής» από πάνω μπορεί να μη δώσει αφορμή, αλλά ο συνδυασμός είναι ένας εορτασμός της νεοναζιστικής ιδεολογίας.

Το 88 είναι αριθμητικός κώδικας λευκής υπεροχής για το Heil Hitler καθώς το γράμμα H είναι το όγδοο γράμμα του αγγλικού αλφαβήτου, και η διπλή επανάληψή του παραπέμπει στον διαβόητο χαιρετισμό.

Το επικίνδυνο με αυτή τη νέα φασιστική μόδα είναι ότι δεν επιδιώκει να σοκάρει ή να προκαλέσει, αλλά να καλλιεργήσει την αίσθηση της κοινότητας, εξηγεί η Μόνικα Σκλαρ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας.

«Η ιδέα δεν είναι να είσαι υποκουλτούρα, αλλά να ενσωματωθείς στη δομή της εξουσίας» σημειώνει για τους νέους φασίστες που δεν ντύνονται για να επικοινωνήσουν ένα μυστικό κώδικα ως φόβητρο στους άλλους. Ντύνονται για να ενσωματωθούν και να «μολύνουν» περισσότερους -μία σκόπιμη και ιδιαίτερα σκόπιμη μετατόπιση και ατζέντα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα μαύρο πόλο με λευκές ρίγες στα τελειώματα των μανικιών και του γιακά από το αθλητικό brand Will2Rise.

Το συγκεκριμένο πόλο πωλείται ως 3.0 Perry Polo, μία αναφορά στο διάσημο βρετανικό brand Fred Perry, που είδε ένα κωδικό του να γίνεται και «φόρμα εργασίας» της ακροδεξιάς ομάδας Proud Boys από την ίδρυσή της το 2016. Ως αποτέλεσμα, η Fred Perry διέκοψε την πώληση του μοντέλου το 2020.

Στην εκδοχή του Will2Rise, το λογότυπο της χρυσής δάφνης του Fred Perry αντικαθίσταται από ένα σύγχρονο σχέδιο του λογότυπου της λευκής υπερασπιστικής ομάδας Patriot Front, το οποίο απεικονίζει μια όρθια δέσμη ράβδων (fasces) περιτριγυρισμένη από έναν κύκλο.

Ενώ η εξύμνηση της αρρενωπής δύναμης και της φυσικής κατάστασης είναι ένα σημαντικό μέρος αυτής της νέας αισθητικής του φασισμού σήμερα, οι γυναίκες —που παραδοσιακά συνδέονται με τη μόδα και τον καλλωπισμό— έχουν επίσης ρόλο στη διαμόρφωση της εμφάνισης.

Σε πλήρη συμμόρφωση με τις παραδοσιακές ιδέες του φύλου, το νέο «Ρεπουμπλικανικό look» του έντονου μακιγιάζ και των ακραίων πλαστικών επεμβάσεων συνδυάζεται με φορέματα που παραπέμπουν στην αισθητική της δεκαετίας του 1950 των tradwives —με εφαρμοστές μέσες και φλοράλ σχέδια— για να υμνήσουν την υπερ-θηλυκότητα.

Κανονικοποίηση του εξτρεμισμού

Αυτά τα στιλ όχι μόνο επιτρέπουν στους φορείς τους να «ενσωματωθούν», αλλά παίζουν επίσης ρόλο στην ομαλοποίηση μιας αισθητικής ριζοσπαστισμού και βίας.

Όπως έχει γράψει η κοινωνιολόγος Cynthia Miller-Idriss, «είναι απλώς πολύ πιο δύσκολο να αναγνωρίσεις το μίσος όταν αμπαλάρεται σε ένα αισθητικό πακέτο που δεν παραπέμπει στην εικόνα που έχουν οι άνθρωποι στο κεφάλι τους για το πώς μοιάζουν οι υπερασπιστές της λευκής υπεροχής». Όταν η ριζοσπαστική δεξιά μοιάζει με «το μυθικό αγόρι και κορίτσι της διπλανής πόρτας», είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς ποιος μπορεί να αποτελεί απειλή.

Αυτή ακριβώς η ιδιότητα επιτρέπει στη μόδα του εξτρεμισμού να «γλιστρήσει» στο mainstream και να ενσωματωθεί στην κανονικότητα χωρίς κάτι να μαρτυρεί την ύπαρξη και την απειλή της.

Σλόγκαν όπως το White Life Matters (Οι Λευκές Ζωές Μετράνε) και άλλα εικονογραφικά στοιχεία που συναντώνται σήμερα σε ρούχα και αυτοκόλλητα, αντικατοπτρίζουν αισθήματα που γεννήθηκαν στην ακροδεξιά.

Ορισμένα από τα σύμβολα που βλέπουμε, όπως μια εικόνα της σημαίας των ΗΠΑ όπου οι ρίγες είναι φτιαγμένες από πολυβόλα, προήλθαν από το κίνημα των πολιτοφυλακών.

Όταν αυτά τα αντικείμενα κυκλοφορούν στην αγορά, το μήνυμα έχει επανασυσκευαστεί, αμβλυνθεί ελαφρώς, αλλά οι ιδέες πίσω από τα σύμβολα παραμένουν οι ίδιες. Όλα αυτά είναι μέρος του κύκλου της μόδας.

Βεβαίως, δεν είναι κανόνας ότι κάθε συντηρητικό ντύσιμο παραπέμπει στο φασισμό. Πράγματι, τα όρια μεταξύ ρητορικής μίσους και υπερ-πατριωτισμού μπορεί να είναι θολά. Όπως επισημαίνει η Σκλαρ, «στις ΗΠΑ, το ντύσιμο των υποκουλτουρών είναι πολύ πιο συγκρατημένο, πολύ πιο αποσπασματικό», και ως εκ τούτου πιο δύσκολο να προσδιοριστεί ή να αναγνωριστεί.

Επιπλέον, πολλές μπράντες που παράγουν ρούχα τα οποία έχουν οικειοποιηθεί οι νέοι φασίστες δεν είναι πάντα ενήμερες για το κοινό τους -ωστόσο, μερικές φορές, αυτή η επιλογή μόδας είναι σκόπιμη, και η απόφαση να την εκθέσει κανείς ως τέτοια μπορεί να επιφέρει μεγάλους κινδύνους.

Μεγάλο περιθώριο κέρδους

Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα, καθώς πιο ακραίες μόδες ενσωματώνονται στο mainstream, προκύπτει αδιαφορία και «απευαισθητοποίηση» απέναντι στις ιδέες που αντιπροσωπεύουν. Ο φασισμός έχει γίνει πλέον «selling point» με εμπορική αξία.

Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα της Φλόριντα πωλεί προϊόντα με τη φράση Alligator Alcatraz χωρίς φόβο λογοκρισίας. Ενώ πριν από λίγα χρόνια η προσφυγή σε ρατσιστικά αισθήματα θα μπορούσε να είχε φέρει σοβαρή δημόσια κατακραυγή, σήμερα καμπάνιες που φλερτάρουν με την ευγονική ρητορική [όπως αυτή της Σίντνεί Σουίνι για τα τζιν American Eagle] απλώς φέρνουν περισσότερη δημοφιλία στην εταιρεία. Ακόμα και ο θάνατος του ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ ήταν μια ευκαιρία για κέρδος -ορισμένες εταιρείες πωλούν το T-shirt του ως Charlie Kirk Land of the Free T-Shirt.

Η μόδα βέβαια δεν είναι στατική, ρέει, αλλάζει, μεταμορφώνεται και μεταλλάσεται συνεχώς. Αυτό που βρισκόταν στο περιθώριο πριν από λίγα χρόνια, σήμερα είναι τάση και αυτό που είναι τάση σήμερα θα είναι ξεχασμένο αύριο.

Επιπλέον η ταυτότητα κάθε brand μπορεί με ευκολία να μετατοπιστεί. Ενώ το 2020, ένα καπέλο MAGA ή η αισθητική tradwife δεν θα παρέπεμπε στο φασισμό, σήμερα, καθώς οι ενέργειες και οι δηλώσεις του Τραμπ γίνονται όλο και πιο αυταρχικές, αυτά τα στιλ και τα αξεσουάρ ερμηνεύονται αλλιώς.

Επιπλέον, η υιοθέτηση συμβόλων και οπτικών κωδικών της άκρας δεξιάς από μέλη της κυβέρνησης Τραμπ, κάνουν τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα στον εντοπισμό του νέου φασισμού στη μόδα.

Ο Πιτ Χέγκσεθ, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, έχει τατουάζ που συνδέονται με τη λευκή υπεροχή. Πράκτορες της ICE (Υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνείων) κατακλύζουν τους δρόμους των μεγάλων πόλεων φορώντας μάσκες του σκι, αλεξίσφαιρα γιλέκα και χακί παντελόνια, μοιάζουν συχνά περισσότερο με μέλη του Patriot Front ή της πολιτοφυλακής Three Percenters παρά με εκπροσώπους της κυβέρνησης.

MUST READ

Την Πέμπτη 23/10 στην Ελλάδα ο Μπάτλερ για τον Ολυμπιακό

Το ερώτημα «Πώς ντύνεται ένας φασίστας σήμερα;» δεν έχει πλέον εύκολες απαντήσεις.