Η ανατομία ενός σκανδάλου: Πώς η κρίση του «Qatargate» κλονίζει τα θεμέλια της ΕΕ

Τις ώρες που ακολούθησαν, συνελήφθησαν έξι ύποπτοι, μεταξύ των οποίων η Εύα Καϊλή, η Ελληνίδα πολιτικός, η οποία ως αντιπρόεδρος ήταν ένας από τους πολιτικούς με το υψηλότερο προφίλ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο σύντροφός της και το πρώην αφεντικό του συνελήφθησαν επίσης. Οι επιδρομές σε τουλάχιστον 20 σπίτια και γραφεία στο Βέλγιο, την Ιταλία και την Ελλάδα τις επόμενες ημέρες απέδωσαν 1,5 εκατ. ευρώ σε μετρητά, καθώς αστυνομικοί κατέσχεσαν υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα ως στοιχεία.

Η αστυνομία βρήκε 150.000 ευρώ σε χαρτονομίσματα στο διαμέρισμα της Καϊλή με τον σύντροφό της ενώ ο πατέρας της πιάστηκε επ αυτοφώρω να κρατάει μια βαλίτσα γεμάτη μετρητά καθώς έφευγε από το ξενοδοχείο Sofitel στο κέντρο της πόλης.

Το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς

Ενώ οι λεπτομέρειες των εικαζόμενων εγκλημάτων είναι ακόμη πρόχειρες μια εβδομάδα αργότερα, η υπόθεση έχει συγκλονίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση στον πυρήνα της. Είναι το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς που έπληξε την ΕΕ εδώ και σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα — και αναμφισβήτητα το πιο σοβαρό του. Αυτό που λίγα είναι γνωστά μέχρι στιγμής έχει θέσει υπό αμφισβήτηση την ακεραιότητα της δημοκρατικής διαδικασίας που στηρίζει ολόκληρο τον πολιτικό μηχανισμό του μπλοκ των 27 χωρών.

«Η ευρωπαϊκή δημοκρατία δέχεται επίθεση», είπε η Ρομπέρτα Μέτσολα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όταν απευθυνόταν στους συναδέλφους της σε μια σύνοδο.

Από τη μαζική παραίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Jacques Santer εν μέσω ισχυρισμών για απάτη το 1999, οι Βρυξέλλες δεν έχουν αποσταθεροποιηθεί τόσο βαθιά από ένα σκάνδαλο διαφθοράς.

Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό, η κρίση είναι πλέον εκτός ελέγχου της ΕΕ.

Ένα προαναγγελθέν σκάνδαλο

Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο, υπήρχε η αίσθηση ότι επρόκειτο για μια κρίση που όλοι περίμεναν να συμβεί. Οι υποστηρικτές της διαφάνειας προειδοποιούν εδώ και χρόνια για χαλαρούς κανόνες και αδύναμη επιβολή.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί εδώ και καιρό πόλο έλξης για εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων, που επιθυμούν να ακουστεί η φωνή τους σε ένα από τα κέντρα εξουσίας της ΕΕ. Αν και το Κοινοβούλιο έχει αναμφισβήτητα τη λιγότερη επιρροή από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, η ισχύς του έχει αυξηθεί από τότε που του δόθηκε νέα εντολή το 2009 και οι 705 νομοθέτες του έχουν τώρα την εξουσία να διαμορφώνουν τη νομοθεσία — συνήθως στα τελικά της στάδια.

Καθώς περνούσε η εβδομάδα, προέκυψαν περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με την «εκστρατεία επιρροής» από το Κατάρ, το οποίο αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη στο σκάνδαλο.

«Η Καϊλή είχε επισκεφθεί το Κατάρ στις αρχές Νοεμβρίου, συναντώντας τον υπουργό Εργασίας της χώρας και άλλους. Αμέσως μετά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εκφώνησε μια λαμπερή ομιλία, χαιρετίζοντας τον οικοδεσπότη του Παγκοσμίου Κυπέλλου ως «πρωτοπόρο στα εργασιακά δικαιώματα» και επαινώντας τον «ιστορικό μετασχηματισμό της χώρας».

Ήταν μια μη δημοφιλής άποψη σε αντίθεση με την έντονη κριτική από διάφορες οργανώσεις που είχαν προειδοποιήσει ότι οι εργάτες των κατασκευών αντιμετωπίζονταν σαν σκλάβοι καθώς κατασκευάζονταν τα γήπεδα ποδοσφαίρου.

Τα αδιέξοδα

Καθώς έμπαιναν στη σύνοδο κορυφής, οι ηγέτες δέχθηκαν επίθεση από δημοσιογράφους ζητώντας να μάθουν τι θα έκανε η ΕΕ για να πατάξει τη διαφθορά. Όταν οι πόρτες έκλεισαν και μπόρεσαν να μιλήσουν κατ’ ιδίαν, οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί κοίταξαν ο ένας τον άλλον με τρόμο.

Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε προέτρεψε την ομάδα να συντονίσει τα μηνύματά της στα μέσα ενημέρωσης, τονίζοντας τη σοβαρότητα της κρίσης. Ο Πρόεδρος της Ρουμανίας Klaus Iohannis είπε ότι το πρόβλημα απειλούσε να δηλητηριάσει ολόκληρο το εγχείρημα της ΕΕ και ο Λεττονός Krišjānis Kariņš συμμεριζόταν τους φόβους.

Οι επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένονται το 2024 και η ανησυχία για πολλούς στο κατεστημένο των Βρυξελλών είναι ότι αυτό το σκάνδαλο θα μετατρέψει τους ευρωσκεπτικιστές σε σκληρούς κυνικούς και θα οδηγήσει τους ψηφοφόρους στα χέρια κομμάτων κατά της ΕΕ.

Το Κατάρ ως σημαντικός σύμμαχος

Η Φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεσμεύτηκε να επισπεύσει το σχέδιό της για έναν γενικό φύλακα για ολόκληρη την ΕΕ.

Υπάρχει ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι ηγέτες του τεράστιου εμπορικού μπλοκ της Ευρώπης μπορεί να είναι επιφυλακτικοί για μια πολύ γρήγορη απάντηση στην κρίση. Η ΕΕ εξαρτάται πλέον όλο και περισσότερο από το Κατάρ για κρίσιμες προμήθειες φυσικού αερίου.

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel παρευρέθηκε στα εγκαίνια της νέας πρεσβείας της ΕΕ στη Ντόχα τον Σεπτέμβριο και μίλησε για την ανάγκη εποικοδομητικής συνεργασίας με το Κατάρ, ιδίως υπό το φως της ενεργειακής κρίσης που επιδεινώθηκε από την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Αυτή την εβδομάδα, ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε ότι το Βερολίνο θέλει να διατηρήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου από το Κατάρ, παρά το σκάνδαλο διαφθοράς.

MUST READ

O Φιλίπ Πετρούσεφ «βροντοφωνάζει» παρών στα πλέι οφ (vids)

Με πληροφορίες από Politico.