Ίβιτσα Όσιμ: Ο «κύριος καθηγητής» που βάφτισε τη μπάλα… πόρνη

Σταύρος Χατζάτογλου 02.05.2022-10:33

Ένας βιρτουόζος της μπάλας, ένας σπουδαίος προπονητής, μία προσωπικότητα που άφησε ανεξίτηλα το στίγμα της στο ποδόσφαιρο. Ο Ίβιτσα Όσιμ, που «έφυγε» από τη ζωή στα 81 του χρόνια.

Είδε το πρώτο φως της ζωής στις 6 Μάϊου του 1941, στη γειτονιά Χράσνο στο Σαράγεβο, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακριβώς έναν μήνα μετά την εισβολή των Ναζί στη Γιουβκοσλαβία, δεν λες δα πως είναι και η ιδανική περίοδος για να έρθει ένα παιδί στον κόσμο. Από οικογένεια της εργατικής τάξης μεγαλώνει μεταξύ των τριών κοινοτήτων, Σέρβων, Κροατών και Μουσουλμάνων.

Γιος Σλοβενογερμανού και Πολωνοτσέχας, ο ίδιος περιέγραφε τον εαυτό του ως Γιουγκοσλάβο, αν και μετά τη διάσπαση θεωρείτο Βόσνιος. Ο Ίβιτσα Όσιμ που «έφυγε» από τη ζωή την Πρωτομαγιά «βυθίζοντας» στο πένθος τον χώρο του ποδοσφαίρου, δεν θα έλεγε κανείς πως ήταν γεννημένος μόνο για να κάνει αυτό το οποίο εν τέλει τον έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο.

Στα μαθητικά χρόνια ο Όσιμ υπήρχε μεγάλο μαθηματικό μυαλό με διακρίσεις και πολλές εξαιρετικές προοπτικές. Αφού τελείωσε το Λύκειο γράφτηκε στη Μαθηματική σχολή του Σαράγεβο και σύμφωνα ανθρώπους που τον γνώριζαν εκείνα τα χρόνια, θα μπορούσε να φτάσει πολύ ψηλά, αν δεν τον κέρδιζε το ποδόσφαιρο, στο οποίο άρχισε σταδιακά να δίνει περισσότερο χώρο και όπως αποδείχτηκε, δεν έκανε κι άσχημα.

Ο «Στράους από την Γκρμπάβιτσα»

Ο Όσιμ ξεκίνησε το μεγάλο του ταξίδι στον χώρο του ποδοσφαίρου, το 1954 όταν γράφτηκε στις ακαδημίες της Ζελέζνιτσαρ, με την οποία μάλιστα έκανε και το ντεμπούτο του στα 18 του χρόνια, το 1959. Ξανθός, επιβλητικός, τεχνίτης και βιρτουόζος της μπάλας, πήρε το παρατσούκλι, «Στράους από την Γκρμπάβιτσα», παρομοιάζοντάς τον έτσι με τον σπουδαίο Αυστριακό συνθέτη, Γιόχαν Στράους.

Στη Ζελέζνιτσαρ έμεινε μέχρι το 1968 όταν έφυγε για την Ολλανδία και την Τσβόλε στην οποία έμεινε για μόλις τρεις μήνες και στη συνέχεια επέστρεψε στην ομάδα της πατρίδας του. Κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας φόρεσε επίσης τις φανέλες των Στρασμπούρ, Σεντάν και Βαλενσιέν ενώ ήταν διεθνής με την Εθνική Γιουγκολσαβίας, με την οποία μάλιστα έφτασε μέχρι και τον τελικό του Euro 1968 χάνοντας στον τελικό από την Ιταλία με 1-0.

Το 1978 κρέμασε τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια, αλλά δεν ήταν δυνατόν να μείνει μακριά από το άθλημα. Έτσι, άλλαξε πόστο και πέρασε σε εκείνο του προπονητή. Το ξεκίνημά του δεν θα μπορούσε να είναι αλλού, από την αγαπημένη του Ζελέζνιτσαρ. Εκεί, μεγάλωσε προπονητικά, μαζί με την ομάδα.

Ο «καθηγητής» Όσιμ

Ποντάροντας κατά βάση στην ανάδειξη νεαρών παικτών, ο Όσιμ κατάφερε σταδιακά να εξελίξει την ομάδα και τη σεζόν 1984-85 την έφτασε ένα βήμα από τον τελικό του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ, αλλά αποκλείστηκε στις λεπτομέρειες από τη Βιντεοτόν κι έχασε την ευκαιρία για ένα ιστορικό ραντεβού με τη Ρεάλ Μαδρίτης.

Τη διετία 1982-84 υπήρξε παράλληλα και βοηθός προπονητή στην Εθνική Γιουγκοσλαβίας την οποία ανέλαβε ως πρώτος το 1986, με την αποχώρησή του από τη Ζελέζνιτσαρ, έχοντας μάλιστα αρχικά για βοηθό του τον Ντούσαν Μπάγεβιτς. Με την -κατά πολλούς- καλύτερη γενιά του γιουγκοσλαβικού ποδοσφαίρου, φτάνει στα προημιτελικά του Μουντιάλ της Ιταλίας το 1990, όπου μένει εκτός στα πέναλτι από την Αργεντινή του Ντιέγκο Μαραντόνα.

Το 1991-2 βρέθηκε στον πάγκο της Παρτιζάν με την οποία κατέκτησε το Κύπελλο και τη διετία 1992-4 ήρθε στην Ελλάδα για λογαριασμό του Παναθηναϊκού με τον οποίο, έχοντας αρχίσει πια να εξελίσσεται σε καθηγητής του ποδοσφαίρου, πανηγύρισε το Κύπελλο Ελλάδος το 1993, αλλά και το Super Cup την ίδια χρονιά.

Τη μεγαλύτερη επιτυχία του ως προπονητής τη γνώρισε στην Αυστρία όπου για οκτώ χρόνια (1994-2002) έμεινε στο πάγκο της Στουρμ Γκρατς κατακτώντας δύο πρωταθλήματα, τρία Κύπελλα και τρία Σούπερ Καπ. Από το 2003 μέχρι το 2006 πήγε στην Ιαπωνία για λογαριασμό της Τσίμπα Γιουνάιτεντ, ενώ το 2006-7 ήταν στον πάγκο της εθνικής ομάδας της ασιατικής χώρας.

Τα πρώτα σοβαρά προβλήματα με την υγεία του ξεκίνησαν το 2007, καθώς τον Νοέμβριο εκείνου του έτους υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο τον κράτησε σε κώμα δέκα ημέρες.

Οι ατάκες που έγραψαν

Στην Ελλάδα βέβαια όλοι τον θυμούνται κυρίως για το πέρασμά του από τον Παναθηναϊκό όπου πέρα από όσα πέτυχε, έμεινε στην ιστορία και για τις ατάκες του. Χαρακτηριστικότερη όλων, αυτή με την «πόρνη μπάλα». Ήταν 5 Σεπτεμβρίου του 1993 όταν ο Παναθηναϊκός αντιμετώπιζε τον Ηρακλή εκτός έδρας και κατάφερε να πάρει τη νίκη με 3-2, αν και έχανε με 0-2.

Οι πολλές ευκαιρίες των «πράσινων» και ο τρόπος που ήρθε τελικά η νίκη, με σκόρερ τον Μαυρίδη στην πρώτη του επαφή με την μπάλα, έφεραν αυτή την επική ατάκα που έμελλε να γίνει… viral, όπως λέμε και στις μέρες μας. Σε συνέντευξή του χρόνια αργότερα μάλιστα, ο Όσιμ δήλωσε πως η άποψή του δεν αλλάζει καθώς «η πόρνη είναι και παραμένει πάντα πόρνη».

Δεν ήταν όμως μόνο αυτή η ατάκα που έμεινε. «Όταν εμείς έχουμε Μίνι Κούπερ πως να προσπεράσουμε την Μερσέντες» είχε πει εκείνη την εποχή. Όπου Μίνι Κούπερ ο Παναθηναϊκός, κι όπου Μερσέντες, η ΑΕΚ του γνώριμού του, Μπάγεβιτς, την οποία θεωρούσε πως δεν μπορεί να κοντράρει.

Κάποτε το όνομά του είχε ακουστεί για τη Ρεάλ Μαδρίτης. Η απάντησή του σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν αληθεύει πως απέρριψε τη «Βασίλισσα», ήταν αφοπλιστική. «Και τι θα μπορούσα εγώ να τους διδάξω;».

Κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ιταλίας είχε γραφτεί πως σε μία νύχτα είχε πιει 12 μπουκάλια ουίσκι. Ο ίδιος δεν είχε κρύψει ποτέ την αδυναμία του στο αλκοόλ, ωστόσο τα έβαλε με τους δημοσιογράφους υποστηρίζοντας πως έγραψαν ψέματα για να χαλάσουν την εικόνα του. «Δεν είναι ωραίο να αποκτάς ταμπέλα μεθυσμένου στο Παγκόσμιο Κύπελλο» τόνισε εκνευρισμένος.

Ο Όσιμ δεν δίσταζε να τοποθετηθεί για την πολιτική, αλλά και γενικά για όλα τα ζητήματα της επικαιρότητας. Σε κουβέντα για τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, ο αείμνηστος πια προπονητής είχε πει, «Αν οι ποδοσφαιριστές ήταν στην εξουσία αντί για τους πολιτικούς, αυτό που συνέβη στη Γιουγκοσλαβία δεν θα είχε συμβεί ποτέ».